Türkiye’ye Etkisi ise 2 Olasılıktan Hangisini Seçeceğine Bağlı Olacak ?

Takip edenler bilecek ( önceki paylaşımlarda var), 2030’daki Lineer Ekonomiye dayalı Küresel Kapitalist Sistemin Kusursuz Küresel Fırtına (dolar sisteminin çöküşü + finansal panik + iklim şokları + jeopolitik çatışmalar) ile çökeceğini öngörüyorum.

Şimdi bu senaryomu baz alarak, mevcut makroekonomik verilerle bu çökme sonucunda hem toplam küresel ekonomi de , hem de ülke/birlik bazında ne kadar küçülme olabileceğini tahmin etmeye çalışalım.

2030’da küresel Kusursuz Fırtınanın Varsayılan Bazı Temel Dinamikler

• Dolar ve ABD finansal sisteminin çöküşü, rezerv para statüsünün kaybı.
• ABD tahvil piyasası krizi, borç krizi, küresel sermaye kaçışı.
• Altın ve yeşil varlıkların yeni ölçü birimi olması, sistemsel yeniden fiyatlama.
• Enerji ve iklim krizleri, üretim maliyetlerinde şok.
• Tedarik zinciri ve gıda krizleri, fiyat patlaması + üretim çöküşü.

Dünya Ekonomisinde Tahmini Küresel Daralmalar

Tarihsel “büyük depresyon” senaryolarını, önceki global krizleri de referans alarak, ancak kusursuz küresel fırtınanın yaratacağı benzersiz(çünkü sistemik kriz/paradigma çöküşü/değişimi) çok yönlü açmazlarını/çarpanlarını da öngörerek aşağıdaki gibi tahminler yapabiliriz.

Küresel Ekonomide (2029-2031 arası) genel olarak “ – %25 – %35 küçülme ” (ki modern tarihte görülmemiş bir daralma) olacağını öngörüyorum. 2024’te yaklaşık 110 trilyon $ olan  dünya ekonomisi büyüklüğünün 2031’de 70 trilyon $ veya altına geleceğini (bugünkü dolar değeri/fiyatına göre) öngörüyorum.

Bölgesel Bazda Küçülme Tahminleri ve Temel Makro Sebepleri (2030)

• ABD : 40% küçülme. Makro sebepleri “ doların çöküşü, borç krizi, iç karışıklık vs ”
• AB (genel) : 30%  küçülme. Makro sebepleri : Enerji bağımlılığı, finansal bulaşma, iç siyasi kırılmalar
• Çin : 20% küçülme. Makro sebepleri : İhracat şoku, finansal daralmalar/sorunlar
• Hindistan: 15% küçülme. Makro sebepleri :  Enerji ve gıda fiyat şoku
• Rusya : 10%  küçülme .Makro Sebepleri : Enerji ihracatı devam eder, iç istikrar nispeten korunur
• Ortadoğu (Petrol Ülkeleri) : 15% küçülme. Makro Sebepleri : Petro-dolar sistemi çöküyor, yeni para sistemine geçiş maliyetleri
• Afrika : 10% küçülme. Makro Sebepleri: Tedarik krizi, ama doğal kaynak avantajları devam eder.
• Latin Amerika : 20% küçülme. Makro Sebepleri : Borçlanma maliyeti, emtia dalgalanması
• Japonya: 35% küçülme. Makro Sebepleri : Finansal kırılganlık, yaşlanan ekonomi

 En Kritik Faktör: ABD ve Dolar Sistemi

• ABD’nin GSYH’si 20 trilyondan 12 trilyona inebilir.
• Dolar rezerv payı %58’den %15’in altına düşer.
• ABD’de işsizlik %30’a çıkabilir, sosyal huzursuzluk iç savaş benzeri senaryoları tetikleyebilir.

 Finansal ve Reel Şokların Korelasyonu

• Borsa:

Dow Jones -%70, Nasdaq -%80 (2030’a kadar kademeli çöküş).

• Altın:

$100.000/ons: Yeni rezerv çıpası .

• Kripto:

Mevcut kriptoların %90’ı yok olur, altın destekli dijital paralar yükselir.

Sonuçta; 

2030’da (2029-2031) dünya, eşi benzeri görülmemiş bir ekonomik kriz ( BATI tipi medeniyetin çöküşü) sonucunda 30–35 trilyon dolar ekonomik erime/küçülme yaşayacak ve bu sadece bir ekonomik kriz olmayacak; iklim krizinin de etkisiyle topyekun dünya yeni(yeşil ve döngüsel ekonomi temelinde) bir medeniyet dizaynına geçecek

Peki ya Türkiye Ekonomisi Nasıl Etkilenecek ?

Kısaca 2 olasılık var ve Türkiye’nin gelecek olan bu kusursuz küresel fırtınadan nasıl/hangi şiddette etkileneceği bu 2 olasılığa bağlı olacak. 

1.Türkiye, şu anda bir çok ülke gibi klasik ekonomik modelde kalırsa/devam ederse(yani gelen fırtınayı göremezse) en kırılgan ülke arasında yer alacak ve zayıf/kırılgan hatlarından dolayı alabora olacak. Bu olasılıkta Türkiye’nin % 25-30 arasında daralacağını öngörüyorum.

Bazı makro sebepler : Dolar sisteminin çöküşü ile rezerv ve dış borç şoku(470 milyar $ civarında ve dolar bazlı) yaşanacak. İhracat daralması (AB ve ABD pazarları küçülürken talep düşecek) olacak ve bu da ekonomiyi akrep gibi sokacak. Enerji maliyetlerinde aşırı dalgalanma (petrol ve gaz fiyatları yeni para sistemine geçerken volatilite artacak). Finansal/bankacılık sisteminde stres/şoklar olacak( bankacılık, rezerv şokları, TL’de aşırı oynaklık vs ). Hiperenflasyon- işsizlik ve iç karışıklık dahi olabilir.

2.Ama doğru hamlelerle(özellikle 2025-2027 döneminde eşzamanlı yapılması halinde) ,yani yeşil-döngüsel ekonomiye, su-gıda-enerji bağımsızlığına, yeni rezerv sistemine erken geçiş ve özellikle bankacılık sektörü + merkez bankası altın rezervlerini bu dönemde artırırsa (yani krize güçlü altın stoğu ile girerse); o zaman bu kaosu -fırtınayı fırsata çevirebilir ve 2030 sonrası yeni dünya düzeninde 5 lider/öncü/yönlendirici ülkeden biri olabilir.