İklim değişikliği, gönüllü ve gönülsüz(yasal regülasyonlar) bir şekilde piyasaları ve hayatımızı hızla dönüştürmeye devam ediyor. Kişiler, şirketler, belediyeler, devletler, kısaca özel ve kamusal tüm gerçek-tüzel kişiler/kurumlar yaşamak için iklim değişikliğine adapte olmak zorunda. Artık bu bir tercih değil,yaşamsal zorunluluktur.

İşte bizler, bu vizyon ve öngörü ile 7Cbasalia olarak, uzun yılların mücadelesi ile bir taraftan Döngüsel Basalia Teknolojimizi endüstrileştirdik ,buna paralel de teknoloji medeniyet/ekonomi yapar yaklaşımıyla teknolojimize (dünyanın ilk ve tek gerçek döngüsel teknolojisi) özgün iktisadi-yönetsel-hukuki alt yapıları/politikaları/kurguları içeren 7Cbasalia Global Stratejimizi(rehber) oluşturduk.

7Cbasalia Global Stratejimizde, iklim değişikliğine adapte olmak/yaşamak için YEŞİL ve DÖNGÜSEL EKONOMİ’ye dair yeni bir dünya oluşacağını ortaya koymuştuk. Bu yeni dünyada/ekonomide de “ (i) sermayeye ve finansmana erişim kurallarının , (ii) mal ve hizmet üretim standartlarının(digital/iklim ürün barkodu), (iii) kişilerin,şirketlerin,şehirlerin/belediyelerin,ülkelerin iklim kimlik kartları” olacağını uzun yıllar önce ortaya koymuştuk.

Daha evvel, (ii) ve (iii) ile ilgili son zamanlarda farklı emsal/örnek uygulamalardan/gelişmelerden bahsetmiş ve linkedin de paylaşmıştım. Bugün ise (i) Yeşil ve Döngüsel Ekonomiye göre sermayeye ve finansmana erişim kurallarının devletlerin(global ve ülke bazlı) regülasyonlarıyla da nasıl değişmeye başladığından bahsedeceğim.

1. Kişilerin/Şirketlerin/Belediyelerin Finansmana Erişim Kuralları

Pek yakında , bir kişi her hangi bir bankadan tüketici mal (telefon/bilgisayar, teknoloji ekipmanı vs) ve hatta hizmet (seyahat/turizm vs) alımı için, araba veya ev almak için kredi kullanırken;  alacağı mal(araba/ev/elektronik alet) ve hizmetin(gideceği otel,uçtuğu uçak vs) ne kadar yeşil/sürdürülebilir olduğuna ve ne kadar az karbon ayak izine sahip olduğuna bakılarak kredi verilecek ve kredi/faiz maliyeti olacak.

Ayni şekilde şirketler ve belediyelerde bankalardan/finansman kurumlarından proje kredileri/yatırım/işletme amaçlı kredi kullanırken , şirketin/belediyenin ve projesinin ne kadar yeşil/sürdürülebilir olduğuna bakılacak ve kredi buna göre ya verilecek, ya da verilmeyecek.

Özetle, bundan sonra kişilerin/şirketlerin/belediyelerin yeşil ve döngüsel olmayan tüketim/yatırım harcamaları,  bankalar/kredi veren kurumlar tarafından kendilerini bağlayan yeni mali regülasyonlardan(merkez bankası/hazine/maliye) dolayı ya pahalı(caydırıcı) olacak, ya da olmayacak(kredi verilmeyecek).

Bundan sonra kişiler için kredi, alacağı evin,süreceği arabanın ne kadar yeşil/sürdürülebilir/döngüsel olduğuna bakılarak verilecek. Hatta, digitalleşme ile zaman içerisinde ortaya çıkacak “ bireyin iklim kimlik kartı puanı ” ile bankalardan kredi alıp-almaması bile gündeme gelecek.    

Çünkü, her ülke,  gerek bağlayıcı global mevzuatlardan(AB Yeşil Mutabakat, COP, Paris İklim Anlaşması vs) gerekse ülkesel politikalarından dolayı merkez bankaları ve hazine-maliye politikaları ile bireylerin-şirketlerin ve belediyelerin finansmana erişim kurallarını yeşil ve döngüsel olarak değiştirmeye başladı.

• Bankacılık sektörünün ve banka dışı kredi/finans sağlayan kurumların/piyasaların kuralları

Yukarıda da bahsettiğim gibi, her ülke,  gerek bağlayıcı global mevzuatlardan, gerekse ülkesel politikalarından dolayı merkez bankaları para ve kredi politikaları ve hazineler de maliye politikaları ile bireylerin-şirketlerin ve belediyelerin finansmana erişim kurallarını yeşil ve döngüsel olarak değiştirecek ve bunun sonunda bankacılık sektörüne ve banka dışı finansal kurumlara da bu yönde ödüllendirici,cezalandırıcı,yasaklayıcı ve dönüştürücü/yönlendirici mali-iktisadi regülasyonları dikte edecek.

Örneğin, bankalara topladıkları mevduatların artan bir oranda yeşil ve döngüsel kredilere dönüşmesi için disbonibilite ve munzam karşılıkları üzerinden teşvik edici/cezalandırıcı/zorunlu alt limitler vs olacak, oranlar farklılaşacak(bankalara paranın maliyeti açısından). Verilecek kredilerin yeşil olmasına göre bankalara “ dolaylı ve dolaysız vergiler”üzerinden de yönlendirici düzenlemeler yapılacak.  

Özetle hem zorunlu, hem de teşvik edici mekanizmalarla bankaların,kredi veren kurumların  kaynaklarını daha yeşil ve döngüsel kullanması sağlanacak.Bu yüzden bankalar, artık hızla kredi vermek için faaliyetlerinde yeşil ve sürdürülebilir /döngüsel olan şirketler/belediyeler peşinde koşacak, ayni şekilde yeşil/döngüsel ürünlere-hizmetlere kredi vermeye yönelecek. 

• Sermayeye erişim sağlayan sermaye piyasalarının kuralları

Benzer şekilde, şirketlerin sermaye piyasaları(borsalar) üzerinden halka açılması veya şirketlerin-belediyelerin tahvil piyasası üzerinden borçlanması da yeşil ve döngüsel ekonomi kurallarına göre değişecek ve değişmeye başladı zaten.

Artık, sermaye piyasasına açılmak için sadece belli bir süre kar etmek veya sair zorunlu kurumsal şirket standartlarını yerine getirmek yeterli olmayacak, şirketin faaliyetinin ne kadar yeşil/sürdürülebilir olması da çok önemli ve belirleyici olacak.

Aksi durumda olan şirket, ya halka açılamayacak, ya da pahalı veya görece daha az avantajla açılacak veya farklı endekslerde (ayıplama mekanizması) yer almak zorunda kalacak.

Borsalarda artık yeşil,kırmızı,mavi diye yeşil ve döngüselliğe göre şirketler ayrılmak zorunda kalacak ve buna göre düzenleyici-denetleyici mekanizmalar/kurallar artacak. Bu konuda hesap verme ve şeffaflık artacak ve bu şekilde şirketler topuz zoruyla dönüştürülecek ve evrilecek.

Hem yatırımcılar, hem de tüketiciler(ürünlerini alanlar), ilgili şirketin borsadaki endeksine göre fiyatlama ve değerlendirme yapacak.Sadece yeşil ve döngüsel olan(itibar/piyasa çekimi vs) borsalar oluşacak ve bu şekilde hem global, hem de ülke bazlı yeşil ve döngüsel şirketlerin bu tür piyasalarda çöreklenmesi-toplanması sağlanacak.

Tabii, sadece yeşil ve döngüsel piyasa olarak kendini konumlandıran borsalar da haliyle yüksek düzenleyici-denetleyici kurallarla bu farkını ortaya koyacak, bu şekilde tüm yeşil ve döngüsel ekonomiye taraf olanları “ yatırımcıları,şirketleri,aracı kurumları,tüm kurumları” bu piyasalarda bir araya getirmiş olacak.

Örneğin bugünlerde ilk olmak ve piyasayı oluşturmak adına “ ABD’de New Jersey’de GREEN IMPACT EXCHANGE(GIX) “ diye bir borsa kuruluyor (yüksek düzenleyici-denetleyici-hesapverebilir-şeffaf kurallarla) ve amacı “ yeşil/sürdürülebilir şirketleri(hem bu alanda teknoloji sunan hem de yeşil ve döngüsel olma yönünde bağlayıcı taahhüdünde bulunanları) ve bu alana yatırım yapmak isteyen yatırımcıları ve bu alandaki tüm özel-tüzel kişileri bu piyasada güvenli bir şekilde buluşturmak”                   

Son tahlilde, hızla iklim değişikliğine adapte olmak ve yaşamak için global ve ülke bazında merkez bankaları ve hazineler tarafından sermayeye ve finansmana erişim açısından gönüllü ve gönülsüz topuz zoruyla(piyasa etkisi) yeni düzenleyici-denetleyici kurallar geliyor.

Bunu yeterince öngöremeyen ve buna göre şimdiden pozisyon almayan şirketleri,bankaları,sermaye piyasalarını ve bu alandaki tüm kurumları kötü günler bekliyor. Çünkü, içinde girdiğimiz yeni dünyada artık yeşil ve döngüsel/sürdürülebilir olmayanlara ne kredi ve ne de sermaye eskisi gibi kolay olmayacak.